Logopeda mgr Joanna Rosłaniec
ZAKRES DZIAŁAŃ GABINETU LOGOPEDY
· diagnoza i terapia uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego;
· współpraca z nauczycielami współorganizującymi kształcenie, pedagogiem, psychologiem, wychowawcami klas;
· aktywizacja i współpraca z rodzicami- ich działanie jest niezbędne w procesie usprawniania mowy.
Podczas zajęć logopedycznych najczęściej usuwane są wady wymowy, zaburzenia komunikacji językowej oraz przezwyciężane są problemy uczniów mających kłopoty z mówieniem, czytaniem i pisaniem.
Do najczęściej spotykanych zaburzeń mowy u dzieci należą:
– dyslalie np.: gammacyzm, kappacyzm, rotacyzm, sygmatyzm, mowa bezdźwięczna;
– alalie ( brak rozwoju mowy);
– niepłynność mowy;
– opóźnienia rozwoju mowy związane z upośledzeniem umysłowym, cechami autystycznymi dziecka.
Efektywność stosowanej terapii w dużej mierze zależy od rodzaju zaburzenia, sprawności intelektualnej uczniów, sprawności narządów mowy, współpracy logopedy z rodzicami.
Systematyczna praca domowa znacznie przyspiesza pożądane efekty i oczekiwaniaJ
Drogi Rodzicu,
Zapraszam Cię do wspólnych ćwiczeń ze swoim dzieckiem, prezentuję ciekawe ćwiczenia logopedyczne z zakresu motoryki języka, warg, podniebienia miękkiego, ćwiczenia oddechowe, oddechowo- fonacyjne i słuchowe. W zależności od wady wymowy, ćwiczenia dostosowane są zarówno do młodszych, jak i nieco starszych dzieciaków. Życzę powodzenia! 
Zestaw ćwiczeń logopedycznych
Ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny mogą stać się okazją do wspólnej zabawy rodziców z dziećmi J
Ćwiczenia i zabawy oddechowe
· Wdech z unoszeniem ramion do góry, wydech z opadaniem ramion
· Powolny wdech nosem i wolny wydech ustami ( wąchanie kwiatów)
· Chuchanie na „zmarznięte” ręce, na gorącą zupę,
· Nadmuchiwanie balonika,
· Dmuchanie w balonik, żeby nie opadł na podłogę,
· Dmuchanie na styropianowe zabawki na powierzchni wody,
· Nadymanie buzi i przepychanie powietrza w zamkniętej buzi,
· Dmuchanie baniek mydlanych,
· Przenoszenie słomką skrawków papieru, kawałków gąbki, papierowych kółek do pojemniczka, kubeczka itp.,
· Zdmuchiwanie płomienia świecy (stopniowe zwiększanie odległości),
· Dmuchanie przez słomkę do kubka z wodą (wywoływanie burzy),
· Dmuchanie na waciki, piłeczki tenisowe, skrawki papieru położone na płaskiej powierzchni,
· Dmuchanie (wprawianie w ruch) wiatraczków,
· Huśtanie ulubionej zabawki – na brzuch leżącego dziecka kładziemy zabawkę; w czasie wdechu zabawka unosi się do góry, przy wydechu opada.
Ćwiczenia warg
· Wymawianie na przemian „ a-o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej,
· Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”,
· Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”,
· Naprzemienne wymawianie „ i – u”,
· Cmokanie,
· Parskanie / wprawianie warg w drganie/,
· Masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi i odwrotnie),
· Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub piłkę pingpongową,
· Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u, i-a, u-o, o-i, u-i, a-o, e-o itp.,
· Wysuwanie zaokrąglonych warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”,
· Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo,
· Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami,
· Wydawanie odgłosów:
Krowy – mu, mu,
Kukułki – kuku, kuku,
Sowy – hu, hu, hu,
Psa – hau, hau,
Rybki – plum, plum,
Pukania – puk, puk, puk,
Uderzenia – buch, buch.
Ćwiczenia języka
· „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta,
· Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego,
· Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych / krążenie językiem/,
· Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej,
· Kląskanie językiem,
· Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust / żuchwa opuszczona,
· Język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust,
· Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej,
· Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
· Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej.
· „Chrapanie” na wdechu i wydechu.
· wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko, uku,
· buzia otwarta – naśladujemy gęganie gąski (pracuje tył języka
· i podniebienie),
· chrząkanie,
· naśladowanie płukania gardła,
· buzia otwarta, język na dole – chuchamy,
· kaszel z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej – „Chory Miś”,
Ćwiczenia prawidłowego połykania
Wyrobienie nawyku połykania z językiem ułożonym na wałku dziąsłowym.
· Unoszenie języka na wałek dziąsłowy za górnymi zębami przy otwartych a następnie zamkniętych ustach.
· Lizanie czubkiem języka wałka dziąsłowego.
· Trzymanie czubkiem języka chrupka przy wałku dziąsłowym, jednoczesne
· połykanie śliny.
Ćwiczenia słuchowe
Stanowią one bardzo ważną grupę ćwiczeń logopedycznych, ponieważ często opóźnienia czy zaburzenia rozwoju mowy pojawiają się na skutek opóźnień rozwoju słuchu fonematycznego (tzw. słuchu mownego). Stymulując funkcje słuchowe przyczyniamy się do rozwoju mowy dziecka.
· rozpoznawanie odgłosów z otoczenia – wszelkich możliwych słyszanych w danej chwili;
· rozpoznawanie odgłosów wywołanych celowo przez prowadzącego (po uprzednim zapoznaniu się z nimi);
· rozpoznawanie głosów zwierząt, pojazdów lub sprzętów gospodarstwa domowego nagranych na płycie;
· zabawa „Kto zawołał?” – rozpoznawanie głosu wołającej osoby;
· zabawa w odnajdywanie ukrytego grającego przedmiotu;
· wyodrębnianie wyrazów w zdaniu – ilość wyrazów można zaznaczać ilością odkładanych przedmiotów, np. klocków;
· liczenie sylab w wyrazach;
· rozpoznawanie początkowej lub końcowej głoski w wyrazach;
· wyodrębnianie danej, umówionej sylaby z ciągu różnych sylab wypowiadanych przez prowadzącego (da ma wa za ka da ga ta dama wa za ka ga ta);
· wyodrębnianie wyrazu rozpoczynającego się daną, umówioną głoską z ciągu różnych wyrazów wypowiadanych przez prowadzącego;
· zabawa w szukanie rymów do danego wyrazu.
-Słuchowe wyróżnianie wyrazów ukrytych w wyrazach.
· Powtarzanie ciągów wyrazów.
· Różnicowanie słuchowe wyrazów o podobnym brzmieniu, np. data – tata.
· Przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski, np. koc – noc
· Zabawa głuchy telefon.
– Słuchanie bajek, opowiadań, wierszyków, zagadek.
Ćwiczenia oddechowo – fonacyjne
· zabawy z samogłoskami, np.: powolny głęboki wdech – ręce unoszą się w górę, powolny długi wydech wraz z fonacją aaaaaaaaaa…. lub oooooooo…. lub uuuuuuuu…
· zabawy ze spółgłoskami, np.: naśladowanie odgłosów otoczenia
· szumiący wiatr: szszszszsz…, szeleszczące liście: sz, sz, sz, sz, syczący wąż: sssssssss….., wypuszczająca parę lokomotywa: f, f, f, f, fffffffffffff….., jadąca lokomotywa: cz, cz, cz, cz, bzyczenie osy: zzzzzzzzzz…., piłowanie drewna: ż, ż, ż, ż;
· wymawianie na wydechu jak najdłużej dowolnej samogłoski;
· zawody – kto wymieni więcej na jednym wydechu – np.: imion, kolorów, zwierząt, kolejnych liczb itp.;
· śpiewanie prostych znanych piosenek lub improwizowanie własnych.
Obszary wymagające stymulacji u dzieci z autyzmem:
· dialog – naprzemienność wypowiedzi, ustosunkowanie się do wypowiedzi rozmówcy;
· zachowanie ciągu przyczynowo-skutkowego w opowiadaniach, historyjkach obrazkowych, komiksach (dostrzeganie powiązań między następującymi po sobie wydarzeniami);
· określanie cech – opis, charakterystyka, a także autoprezentacja;
· ograniczanie wypowiedzi na ulubione tematy– odczytywanie sygnałów świadczących o braku zainteresowania rozmówcy, ustalenie zasad rozmów na ulubione tematy;
· nazywanie własnych uczuć, przeżyć, preferencji– zachęcanie i stwarzanie atmosfery do takich wypowiedzi;
· rozumienie przenośni, przysłów, powiedzonek, wypowiedzi żartobliwych, ironicznych;
· przybliżanie rozumienia pojęć abstrakcyjnych;
· używanie w rozmowie zwrotów osobowych;
· praca nad ekspresją mowy – ćwiczenia wyrażania uczuć za pomocą różnych sposobów mówienia, np. smutno, wesoło, ze złością, z niedowierzaniem, używanie zróżnicowanej siły i wysokości głosu, tempa mowy, zróżnicowanej melodii jako środków ekspresji wypowiedzi;
· poszerzanie zasobu słownictwa dziecka poprzez gry słowno-językowe, używanie słów zgodnie z ich przeznaczeniem, dopasowywanie słownictwa do konkretnych sytuacji; budowanie zdań złożonych;
· usprawnianie kontaktu wzrokowego – zachęcanie do patrzenia na rozmówcę lub eliminowanie zbyt intensywnego kontaktu wzrokowego;
· mimika – odczytywanie komunikatów płynących z mimiki innych ludzi; wysyłanie komunikatów za pomocą własnej mimiki, gestów i ruchów ciała;
· gestykulacja – rozszerzanie repertuaru gestów, kształcenie umiejętności rozumienia gestów.
Drogi Rodzicu-
JAK ROZMAWIAĆ Z DZIEĆMI Z ZABURZENIAMI AUTYSTYCZNYMI ?
• Mów patrząc w oczy dziecka, ściągaj go wzrokiem.
• Proś dziecko, aby było zwrócone do Ciebie przodem.
• Formułuj komunikaty pozytywne – mów, co dziecko ma zrobić, a nie to, czego ma nie robić, czyli zamiast powtarzać „nie skacz po kanapie” powiedz: „kanapa służy do siedzenia” lub ,,skacz po podłodze”, zamiast: ,,nie biegaj” powiedz: ,,idź powoli”.
• Mów o konkretach – jeśli zależy Ci, by dziecko posprzątało w swoim pokoju, powiedz mu szczegółowo, czego oczekujesz np. ,,wrzuć wszystkie klocki do pudełka, a misie posadź na półeczce”. Podobnie w przypadku oczekiwania -”bądź grzeczny”- ukonkretnij, co to znaczy i jakich zachowań oczekujesz.
• Jasno formułuj swoje oczekiwania – dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu nie czytają między wierszami, mają duże trudności, żeby domyślić się, co czują lub myślą inne osoby, jakie mają intencje i potrzeby.
• Dawaj krótkie, proste komunikaty werbalne.
• Dziel dłuższe lub wielostopniowe polecenia na części.
• Pamiętaj, że niektóre dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu potrzebują dokładnej instrukcji wykonania czynności lub zadania, pomocne będzie więc przygotowanie szczegółowego schematu postępowania, najlepiej w formie pisemnej (regulamin, instrukcja).
• Dawaj relację zwrotną, jaką reakcję emocjonalną wywołała w Tobie wypowiedź dziecka.
• Unikaj sarkazmu, ironii, wypowiedzi wieloznacznych, związków frazeologicznych, przysłów, przenośni, jeśli nie masz pewności, że dziecko je rozumie.
Logopeda – mgr Joanna Rosłaniec