Rewalidacja

   Uczniowie naszej szkoły posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego korzystają z dodatkowych zajęć specjalistycznych, do których obok zajęć logopedycznych i terapii integracji sensorycznej należy rewalidacja indywidualna. 

    Termin rewalidacja oznacza przywrócenie człowiekowi możliwie pełnej sprawności. Rewalidacja to proces terapeutyczny i wychowawczy, którego celem jest usprawnianie zaburzonych funkcji w sferze poznawczej, emocjonalno-motywacyjnej, fizycznej i społecznej. 

    Ważnym elementem procesu usprawniania jest bazowanie na mocnych stronach jednostki, dlatego pracując z dzieckiem niepełnosprawnym oprócz usprawniania funkcji zaburzonych, staramy się doskonalić również te sfery, które funkcjonują prawidłowo. Ma to duże znaczenie w osiąganiu przez ucznia z niepełnosprawnością możliwie najwyższego poziomu funkcjonowania.   

    Program zajęć rewalidacji indywidualnej w naszej szkole konstruowany jest dla każdego ucznia w oparciu o zalecenia zamieszczone w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego i wielospecjalistyczną ocenę funkcjonowania ucznia. Przed przystąpieniem do pracy terapeutycznej staramy się poznać możliwości rozwojowe i potrzeby każdego dziecka, co pozwala maksymalnie wykorzystać jego potencjał oraz usprawniać lub kompensować zaburzone funkcje. 

    Głównymi obszarami funkcjonowania dziecka, które staramy się usprawniać w procesie rewalidacji, są:
– percepcja i pamięć wzrokowa,
– koordynacja wzrokowo-ruchowa,
– percepcja i pamięć słuchowa,
– koordynacja słuchowo-ruchowa,
– mowa i myślenie,
– orientacja zmysłowa, przestrzenna i kierunkowa,
– motoryka duża i mała,
– uwaga i koncentracja,
– pamięć,
– samoobsługa,
– kompetencje społeczne.

    Pracując nad rozwojem wyżej wymienionych obszarów, nauczyciele prowadzący rewalidację korzystają z różnych technik terapeutycznych, w zależności od aktualnych potrzeb i możliwości rozwojowych swoich podopiecznych. Dobór metod i środków jest ściśle zindywidualizowany, ponieważ każde dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych jest inne. Poniżej prezentujemy  przykłady ćwiczeń usprawniających wybrane sfery, wykorzystywanych na zajęciach rewalidacji indywidualnej:

  Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-ruchową, np.:
– dobieranie par jednakowych obrazków (np. dobieranki, loteryjki, domino),
– odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, przedmiotów, figur),
– rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w układach elementów – zabawa „Co tu się zmieniło?”
– układanie obrazków z części, 
– układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych według wzoru i z pamięci, rysowanie kompozycji za pomocą szablonów (rysunkowych i geometrycznych), 
– wyszukiwanie różnic i podobieństw między obrazkami i inne.

Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową, np.:
– rozpoznawanie dźwięków dochodzących z otoczenia,
– rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków,
– rozpoznawanie głosu i źródła dźwięku (miejsca, odległości),
– wysłuchiwanie zmian w tempie i głośności wydawanych, słyszanych dźwięków,
– wyklaskiwanie, wystukiwanie słyszanego rytmu,
– układanie klocków na podstawie słyszanego rytmu,
– wysłuchiwanie zdań, dzielenie ich na wyrazy, określanie liczby i kolejności wyrazów w zdaniu,
– rozwijanie zdań, tworzenie zdań ze słów podanych przez nauczyciela,
– wykonywanie poleceń według instrukcji słownych nauczyciela i in.

Ćwiczenia rozwijające mowę i myślenie, np.:
– grupowanie przedmiotów według określonego kryterium,
– zadania prowokujące do samodzielnego wypowiadania się,
– ćwiczenia i zabawy prowokujące do zadawania pytań,
– ćwiczenia doskonalące rozumienie werbalne (np. „Czarodziejski worek”- dziecko losuje przedmiot, nazywa go, wymienia jego cechy, określa do czego służy, zabawa w zgadywanki,
– ćwiczenia rozszerzające zasób słownictwa (np. grupowanie obrazków, przedmiotów wg pojęć, łączenie przedmiotów, obrazków o przeciwstawnych cechach),
– zabawy fleksyjne,
– zabawy w pytania i odpowiedzi,
– określanie kolejności wykonywanych czynności,
– układanie ciągów logiczno-rytmicznych,
– dostrzeganie kolejności występujących po sobie zdarzeń, 
– odszukiwanie niedorzeczności na obrazkach w tekstach,
– wskazywanie zdań prawdziwych i fałszywych i in.

Ćwiczenia usprawniające motorykę małą, np.:
– chwytanie przedmiotów całą dłonią,
– chwytanie małych przedmiotów palcami i manipulowanie nimi,
– dotykanie przedmiotów o różnej fakturze,
– ugniatanie, lepienie z przygotowanych mas,
– darcie papieru, malowanie ręką dużych powierzchni,
– ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi,
– malowanie linii prostych i falistych,
– kreślenie pisakiem po śliskiej powierzchni (np. folii, tabliczce sucho ścieralnej),
– nawlekanie koralików na żyłkę i in.

    Przedstawione wyżej przykłady ćwiczeń pokazują, że zajęcia rewalidacyjne nieco różnią się od tych, w jakich uczestniczy dziecko podczas codziennych zajęć edukacyjnych w klasie. Ich forma, sposób prowadzenia, dobór technik, środków i metod są ściśle dopasowane do możliwości, które dane dziecko aktualnie posiada oraz do jego potrzeb rozwojowych. Nie są to również zajęcia wyrównawcze. Ich głównym celem nie jest kształtowanie konkretnych umiejętności szkolnych, ale usprawnianie sfer, których prawidłowe funkcjonowanie wpływa na osiąganie powodzenia w nauce szkolnej.

Opracowanie: Marta Lelonek